Türbin Nedir? Ne İşe Yarar? Çeşitleri

Bir akışkanın enerjisini işe dönüştürmek için kullanılan cihaza ‘Türbin’ denir. Türbin bir mil ve milin üzerindeki kanatçıklardan meydana gelir.

Türbinin çalışma prensibi, akışkanın türbinin kanatçıklarına çarpmasıyla türbin milinin hareketlenmesi ve hareketin milin bitişinde mekanik işe dönüşmesinden ibarettir.

Kullanılan akışkanın çeşidine göre türbinin yapısı dolayısıyla türbin çeşidi de değişir. Türbinler,  genel olarak enerji santrallerinde kullanılır ve kullanıldığı santrale göre çeşitleri bulunmaktadır.

Türbin Çeşitleri

• Rüzgar Türbinleri

• Su Türbinleri

• Buhar Türbinleri

• Gaz Türbinleri

Rüzgar Türbinleri

Rüzgâr,  alçak basınçla yüksek basınç bölgesi arasında yer değiştiren havadan oluşur. Rüzgar türbini ise rüzgardaki kinetik enerjiyi önce mekanik enerjiye daha sonra da elektrik enerjisine dönüştüren enerji dönüşüm sistemidir.

Rüzgar türbini çeşitleri ise kendi içinde aşağıdaki gibi sınıflandırılmaktadır.

Su Türbinleri

Su türbinleri,  hidroelektrik santrallerinde kullanılır.  Akan su türbinin pervanelerinin dönmesini sağlar ve türbinin içerisinde oluşan enerji mekanik enerjiye dönüştürülür. Jeneratörler ise mekanik enerjiyi elektrik enerjisine dönüştürür. Böylece hidroelektrik enerjisi ortaya çıkar. Su türbin kanatlarının kesin şekli ve dizaynı su basınç kaynağına uygun olarak ayarlanır. Su türbinleri iki gruba ayrılır.

Tepki (Reaksiyon) Türbinleri

• Francis
• Water wheel
• Kaplan, Propeller, Bulb, Tube, Straflo

İmpuls (İtici Güç) Türbinleri

• Pelton
• Turgo
• Michell-Banki (Crossflow veya Ossberger Türbini de denir.)

Buhar Türbinleri

Buhar türbininin çalışma prensibi, su türbininin çalışma prensibiyle aynıdır. Buhar türbinlerinin sınıflandırması aşağıdaki gibidir.

1. Çalışma Prensipleri

Aksiyon türbinlerinde ısı düşüşü sabit kanatçıklarla yapılırken reaksiyon türbinlerinde hem sabit hem hareketli kanatçıklarla yapılır.

2. Buhar Akış Doğrultusu

Eksenel türbinlerde akışkanın hareketi türbin miline paralel iken, karmaşık akışlı ve çapsal türbinlerde akışkanın yönü türbin miline diktir.

3. Kullanım Yerleri

Kara türbinleri ve gemi türbinleri olarak sınıflandırılır. Gemi türbinlerinde genellikle üç sistem kullanılmaktadır. Doğrudan tahrik, pitch kontrollü pervane ve turbo elektrik sistemi olarak listelenebilir.

4. Basamak Sayısı

Tek basamaklı türbinler, genellikle alçak buhar basıncında çalışan düşük güçteki türbinlerdir. Sadece aksiyon tiplerde bulunmaktadır.

Çok basamaklı türbinler ise yüksek buhar basıncında çalışmaktadır. Bu türbinler hem aksiyon hem de reaksiyon tiplerde bulunmaktadır.

Gaz Türbinleri

Yanma sonucu ortaya çıkan ısı enerjisinin mekanik enerjiye dönüştürülmesini sağlayan düzeneklere gaz türbinleri denir. Gaz türbinleri yapısal olarak 5 basit kısımdan meydana gelmektedir. Bunlar hava alığı, kompresör, yanma odası, türbin ve nozul kısımlarıdır. Jet motorlarında  gaz türbinleri bulunmaktadır.