TOZALTI KAYNAĞI
*Temel olarak bir elektrik ark kaynağıdır.
*Tozaltı kaynak yönetiminde de ark, otomatik olarak kaynak yerine sürülen çıplak elektrot ile is parçası arasında meydana gelir ve ayrı bir kanaldan kaynak yerine dökülen toz yığını altında işlevine devam eder.
*Kaynak arkının toz yığını altında teşekkül etmesinden dolayı bu yönteme TOZALTI KAYNAK YÖNTEMİ denmiştir.
*Tozaltı kaynak yönteminde, bir bobinden gelen kaynak teli, bir motorun hareket ettirdiği makaralar arasından ve bir kontak memesinden geçerek kaynak bölgesine iletilir; erimesi için gerekli olan kaynak akımını kontak memesinden alan tel, iş parçası ile arasında oluşan kaynak arkında erir.
*Bu ark ayrı bir kanaldan gelen silikat ve toprak alkali metalleri içeren bir toz tarafından korunur.
*Kaynak teli ve iş parçası arasında oluşan arkın sıcaklığında, tel ve tozun içindeki bazı elementler, eriyerek istenilen kaynak metalinin oluşmasını sağlar.
*Toz altı kaynak yönteminde kaynak parametreleri (kaynak akımı, ark voltajı, tel ilerleme hızı, kaynak hızı) iyi seçildiği takdirde hatasız ve çok güzel görünümlü dikişler elde edilir.
*Normal örtülü elektrotla yapılan kaynağa göre bu yöntemde kullanılan aynı çaplı elektrot daha yüksek kaynak akımı ile yüklendiğinden, daha büyük kaynak banyosu ve daha derin nüfuz elde edilir.
*Kaynak yapılabilecek en ince sac ise, 1,2 mm’dir.
*Tozaltı kaynağı otomatik bir kaynak usulü olmanın yanında, yüksek güçlüdür. Bir paso ile 85 mm, iki paso ile 180 mm ve çok paso ile 300 mm kalınlığa kadar parçaların kaynağını yapmak mümkün olmaktadır. Bu usulde normal el ark kaynağına nazaran elektrod teli daha yüksek bir akım şiddeti ile yüklenebilir. Bu sebepten, derin nüfuziyetli ve geniş banyolu dikişler elde edilir.Meselâ 4 mm çapındaki bir elektrod el ark kaynağında 150 ilâ 190 amper arasında akımla kaynak yapılırken, tozaltı ark kaynağında 400 ilâ 650 amper arasında bir akım ile kaynak yapılabilir. Yöntem, yan otomatik ve tam otomatik kaynak uygulamalarına da müsait olduğu için, modern kaynak uygulaması olarak sanayileşmiş ülkelerde yaygın kullanım sahası bulmuştur. Netice olarak tozaltı kaynak yöntemi için özetle şöyle diyebiliriz:
-Sürekli kaynakta sürat
-Malzeme ve isçilikten ekonomi
-Güvenilir ve güzel görünümlü kaynak dikişi elde edilen bir kaynak yöntemidir.
*Günümüz endüstrisinde gazaltı ve diğer kaynak yöntemleri ile ince ve orta kalınlıktaki iş parçalarının kaynakları rahatlıkla yapılabilmektedir. Ancak, kalın iş parçalarının kaynağı (gemi gövdesi, büyük çaplı boru ve kazanların kaynağı, LPG tank ve tüpleri vb.) istenilen verimlilikte tozaltı kaynağı ile yapılmaktadır.
*Bu kaynak yöntemi ilk defa 1933 yılında Amerika Birleşik Devletlerin de yapılmaya başlanmış 1937 yılından itibaren de Avrupa’ da ağır sanayide kullanılmaya başlamıştır.
*Tozaltı kaynak yöntemi ağır sanayinin en önemli kaynak yöntemi haline gelmiştir. Bu kaynak yöntemi ülkemizde genellikle gemi sanayinde ve kalın sac malzemelerin (depo, boru, kazan, ağır iş makineleri vb.) kaynak işlemlerinde kullanılmaktadır.
Tozaltı Kaynağının Farklı Uygulama Alanları
-Basınçlı kap, kazan ve tank imalâtında,
-LPG tüpleri imalâtında,
-Spiral kaynaklı boru imalâtında,
-Çelik konstrüksiyon imalâtında,
-Profil (I, H, T) yapımında,
-Otomotiv ve lokomotif sanayinde,
-Gemi inşa sanayinde,
-Darbe ve aşınmaya dayanıklı sert dolgu işlemlerinde,
-Korozyona ve oksidasyona dayanıklı kaplama işlemlerinde kullanılır.
Gazaltı Kaynağı
*1930’larda geliştirilen bu proses, metal imalat sanayinde, gemi sanayisinde yaygın olarak kullanılır. Hemen hemen bütün metal ve alaşımlar bu metotla kaynatılabilir.
* İşlemin özelliğinden dolayı jeneratörlerin kullanılması kolaydır. Normal metal ark kaynağına göre iki kat daha fazla kaynak verimine sahip olduğundan ekonomik ve daha verimli bir yöntemdir.
*Normal metal ark kaynağına göre iki kat daha fazla kaynak verimine sahip olduğundan ekonomik ve daha verimli bir yöntemdir. Düşük akım, düşük voltaj ve küçük çaplı elektrotlarla kısa devre tekniği kullanılır. Bu durumda elektrottan iş parçasına damlalar halinde metal transfer olur ve elektrot ucu ergimiş bölgeye dokunduğu zaman kısa devre meydana gelir.
*Yüksek akım ve büyük çaplı elektrotlarla metal transfer şekli değişir ve transfer olan metal miktarı hızlıca artar. Bu şekilde kalın kesitli ve basit parçalar birleştirilir. Ancak gazaltı ark kaynağında sıcaklıklar nispeten düşük olduğundan işlem 6 mm’den ince plakalar ve saclar için daha uygundur.
*İmalat sanayinde normal metal ark kaynağı yerine rahatlıkla kullanılabilir. Bu proses aynı zamanda robotlarla esnek imalat yöntemlerine uygun hale getirilebilir. Bu işlemi gerçekleştirmek üzere çok sayıda geliştirilmiş robotlar mevcuttur. Fakat bu robotların kompüter elektroniği kaynak işleminin yaydığı yüksek frekans etkisinden korunmalıdır.
Gazaltı TIG Kaynağı
*Tungsten İnert Gas (TİG) kelimelerinin baş harflerinden oluşan bir gaz altı kaynak çeşididir.
*TİG kaynak işlemi, tungsten elektrotun ergimeden oluşturduğu arkın, yüksek ısısı ile yapılmaktadır. Tungsten elektrotun yerine wolfram kullanıldığında WİG ismini alır.
Gazaltı MİG Kaynağı
*Metal İnert Gas kelimelerinin baş harflerinden oluşur. MİG kaynağı yöntemi helyum, argon gazları ve bu gazların karışımından oluşan gazların koruyucu etkisi altında yapılan metal ark kaynağıdır. Bu kaynak türünde ergime, arkın iş parçası ile elektrot arasında oluşmasında meydana gelir. Elektrot geliş hızı kontrol edilen bir bobin tel halinde kaynak bölgesine gönderilir. Koruyucu gaz torçtan üflenerek ergiyik banyosu ile hava arasında bir gaz tabakası oluşturur.
MİG gazaltı ark kaynağı ark oluşumu MİG kaynağının görüntüsü
